UVUNAJI WA MAJI MAENEO YENYE CHANGAMOTO YA UKAME NI UKOMBOZI WA UFUGAJI.

Mfumo wa kuvunia maji yanayotiririka.

Uvunaji wa maji (rain water harvesting) ni teknolojia inayotumika kukusanyia na kutunzia maji kwa ajili ya shughuli mbalimbali. Hata hivyo kuna njia nyingi au aina tofauti za uvunaji wa maji. 

Hata hivyo makala ya leo ni kutoa mtizamo wangu kwa wafugaji wa kitanzania(pastoralists) wanaoishi ama kufanya shughuli za ufugaji katika mikoa yenye changamoto ya ukame, mfano Dodoma, Manyara, Singida, Shinyanga na baadhi ya maeneo ya Morogoro.

Wafugaji wa kitanzania wamekuwa wakiathiriwa sana na tatizo la uchelewaji wa mvua za vuli. Husababisha ukosefu wa malisho na maji kwa ajili ya mifugo na wafugaji wenyewe. Aidha, kutotabirika kwa mvua pamoja na kiwango kidogo cha mvua ni changamoto katika shughuli ya ufugaji hapa nchini. 

Katika msimu wa ukame wafugaji wamekuwa wakihama kutoka sehemu moja hadi nyingine kuhakikisha kwamba wanapata mahitaji ya mifugo yao kama vile malisho na maji. Hata kama sehemu wanazoishi zina nyasi bado hulazimika kusafiri umbali mrefu kutafuta maji kwa ajili ya mifugo. Kuhama hama kumekuwa kukisababisha hasara nyingi sana kama vile, migogoro ya mara kwa mara, uharibifu wa vyanzo vya maji, kupoteza muda mwingi ambao nguvu kazi ingetumika kufanya shughuli nyingine za kimaendeleo, kukosesha haki watoto ambao wana umri wa kwenda shule, uzalishaji hafifu wa mifugo sababu mifugo hutumia nishati kubwa sana kusafiri umbali mrefu hivo kupunguza ufanisi wa kushika mimba, ukuaji na uzalishaji wa maziwa na nyama iliyo bora zaidi.

Hata, hivyo wafugaji wetu wanaweza kutumia teknolojia mbadala ya kuvuna maji wakati wa masika na kuyatunza hadi msimu wa ukame kipindi ambacho kuna changamoto ya maji. Kiasi kikubwa cha maji wakati wa msimu wa mvua hutiririka juu ya uso wa dunia (surface run-off) na kusababisha matatizo makubwa kama mafuriko, mmonyoko wa ardhi na uharibifu wa miundombinu.

Eneo lililoathirika na mafuriko

Matatizo haya yamekuwa yakitokana na uwanda mkubwa unaokuwa tambarare na wenye ukosefu wa uoto wa kutosha kuzuia madhara ya maji yanayotiririka kwa kasi. Hata hivyo hatuwezi kupuuzia changamoto ya ubovu wa miundo mbinu katika kuchangia tatizo la mafuriko haya.

Wafugaji wana uwezo mkubwa sana wa kutumia fursa ya mvua inayonyesha ndani ya muda mfupi kwa mwaka katika maeneo yao kwa ajili ya kupambana na chanagamoto zinazosababishwa na ukame kwa upande wa ufugaji. Ni dhahiri kabisa, suala la mabadiliko ya tabia ya nchi linaathiri kila sekta hapa nchini. Hivyo basi, hata serikali tunayoitegemea ina kazi kubwa kupambana na mabadiliko haya kwa sekta zote. Lakini suala la uvunaji wa maji bado wafugaji wanaweza kulifanya kwa ufanisi mkubwa pasipo kuhitaji msaada wa kifedha kutoka serikalini labda tu ushauri wa kitaalamu pekee. Wafugaji wana hazina kubwa, mifugo ni hazina iliyobeba utajiri wa wafugaji. Wanatakiwa kujifunza kutokana na hasara kubwa wanayopata kila mara tunapokumbana na hali ya ukame hapa nchini. Kuna njia rahisi za kuvuna maji bila kutumia vifaa na zana za gharama kubwa kuandaa eneo la kuvunia maji. Kwa hazina ya mifugo waliyonayo wafugaji si jambo kubwa wala gumu kutumia hata teknolojia za asili (local technology) kuandaa eneo la kuvunia maji yatirirkayo msimu wa mvua.

Teknolojia ya asili ya kuvunia maji

 Hizi ni baadhi ya picha zinazoonesha teknolojia rahisi kabisa ya kuvunia maji na kuyatunza kwa ajili ya kutumia katika msimu wenye changamoto ya maji.

Huweza kufanywa kwa kufata mkodo au mteremko wa uelekeo wa maji lakini pia kama eneo linabeba kiasi kikubwa cha maji njia ya kuhamisha(divert) baadhi ya kiasi cha maji kuelekea eneo la kuvunia huweza kutumika pia.

Teknolojia ya asili ya kuvunia maji

 FAIDA ZA KUVUNA MAJI.

Faida za kuvuna maji ni nyingi sana,lakini ntajaribu kuorodhesha baadhi tu,

• Kunyweshea mifugo msimu ambao maji hayapatikani ndani ya eneo husika kutoka kwenye vyanzo vingine.
• Matumizi ya nyumbani kwa ajili ya familia.
• Kumwagilizia malisho kama mfugaji ataamua kuzalisha malisho kwa ajili ya mifugo yake, hivyo kuhakikisha uwepo wa chakula cha mifugo.
• Kupunguza tatizo la mmomonyoko wa ardhi.
• Kupunguza tatizo la mafuriko kama kiasi kikubwa cha maji kitavunwa ili maji yasipotee bure.
• Kuboresha hali ya ufugaji, sababu mifugo haitosafiri umbali mrefu kutafuta maji hivyo nguvu kubwa ya mnyama itaelekezwa kwenye ukuaji na uzalishaji.
• Kupunguza tatizo la migogoro na watumiaji wengine wa ardhi.