Tatizo la malisho litazidi kuwa sugu.

Malisho ndiyo muhimili mkuu wa ufugaji sehemu yoyote hapa duniani. Ndiyo maana wafugaji wengi hapa nchini wamekuwa wakizidi kusogea pembezoni mwa makazi ya watu ili kuwa na uhakika wa chakula cha mifugo yao. Hata hivyo kutokana na sababu mbalimbali zinazokumba wafugaji wamelazimika kuhama hama kutoka eneo moja hadi jingine ili kutafuta malisho haswa wakati wa kiangazi. Mfumo huu wa kuhama hama hata hivyo haujawa suluhisho la malisho kwa wafugaji bali umezidi kusababisha matatizo mbali mbali kama kueneza magonjwa na migogoro. Hata, wengine wakaenda mbali wakaelezea mfumo wa kuhama hama unavyochangia uharibifu wa mazingira, japokuwa si wana-ikolojia wote wanaokubaliana na dhana ya mfumo wa kuhama hama kama una madhara kwa mazingira (nami ni mmoja wapo) na kila kundi lina sababu zake za kisayansi zenye kuthibitishika. Lakini lengo letu si kupambanisha hizi dhana mbili tofauti. Lengo langu ni kueleza kwanini mfugaji atazidi kuteseka na malisho kama hakutakuwa na mpango mkakati wa kupambana na hali ya malisho hapa nchini. Sababu chache kati ya nyingi zilizopo ni kama zifuatazo;

1.      

Mabadiliko ya tabia ya nchi yatazidi kuwa endelevu hivyo kusababisha ukosefu wa mvua ya kutosha ama kutokunyesha kwa muda muafaka. Kama hakuna unyevunyevu wa kutosha kwenye udongo tunategemea kukosa uzalishaji mzuri wa nyasi za kutosha ndani ya machunga hali itakayomlazimu mfugaji kuhama eneo.

2.       Ongezeko la idadi ya watu linaendana na uhitaji wa ardhi kwa ajili ya makazi, miundo mbinu, huduma za kijamii n.k. Hivyo tutegemeee ardhi kuzidi kuhitajika zaidi. Kadri siku zinavyoenda tunaona ukuaji wa idadi ya watu mijini na vijijini, maeneo mengi ya malisho yamevamiwa na watu kwa ajili ya makazi na kupunguza machunga sana.

3.       Mabadiliko ya kiuchumi yanaambatana na ongezeko la mitaji, hivyo uwekezaji kwenye ardhi utazidi kuongezeka. Kwa ajili ya kilimo, viwanda n.k. Hali hii imezidi kujitokeza katika mikoa mbalimbali hapa nchini. Ni kwa ajili ya maendeleo ya nchi lakini mfugaji anaathirika kwa namna moja ama nyingine.

4.       Maeneo wanayochungia wafugaji si maeneo wanayoyamiliki kisheria ni ama ya vijiji au maeneo ya wazi ya serikali. Hivyo yanapotokea mabadiliko ya matumizi ya ardhi tutegemee ukosefu wa malisho. Maana yangu ni kwamba wanakochungia ni maeneo yaliyotengwa na serikali za vijiji au maeneo ya wazi. Maeneo haya hayatuhakikishii uwepo wa malisho ya uhakika kwa sababu ya ukosefu wa uangalizi wa kitaalamu na mabadiliko ya matumizi ya ardhi.

5.       Ukosefu wa mikakati ya kusimamia, kuboresha na kutunza maeneo ya machunga. Hali hii

imesababisha kuwe na ongezeko la mimea vamizi na kuharibu malisho kwa kiasi kikubwa. Katika maeneo ambayo wafugaji wanalishia yamekuwa yakizidiwa kwa wingi wa mifugo (carrying capacity) na kusababisha upotevu wa ubora wa udongo, mmomonyoko wa ardhi, uharibifu wa malisho, uvamizi wa vichaka n.k. Lakini japo na changamoto hizi kwenye malisho ya pamoja kumekuwa hakuna usimamizi wa kutosha ili kulinda afya ya machunga.

6.       Wafugaji kutokuwa tayari kubadili mfumo wa zamani wa ufugaji ili kuendana na mabadiliko ya sasa. Huu si muda wa kuhama hama na mifugo kama awali. Dunia imebadilika wafugaji wanatakiwa kupata akili ya kijasiriamali, ufugaji iwe fursa ya kibiashara. Wawe tayari kubadilisha mfumo wa ufugaji, aina ya mifugo, kulima malisho na uvunaji wa mifugo kwa wakati. Hii itasaidia kuendana na mabadiliko ya ulimwengu wa sasa.

7.       Tatizo la ki-sera hapa nchini kuhusu malisho, mbegu za malisho na wataalamu wa kutosha wa usimamizi wa nyanda za malisho.  Upatikanaji wa mbegu bora za malisho zenye kuendana na mazingira ya nchi yetu.

Ø  Katika hayo yote ukosefu wa wataalamu wa kutosha wa malisho kunasababisha elimu hii iwe finyu sana kwenye jamii. Hata hivyo hili ni suala liko katika uwezo wa serikali yenyewe.

Suluhisho la changamoto ni kubadili mfumo mzima wa ufugaji na kufuga zaidi kisasa kwa kuangalia mazingira na masoko ya mifugo na mazao yake. Makala kuhusu malisho yatazidi kutolewa tuwasiliane zaidi kwa ushauri wa malisho.